หลักฐานทางโบราณคดีไม่ว่าจะถูกค้นพบ ณ ที่ใดๆในโลกนี้ยืนยันว่าชุมชน/สังคม วัฒนธรรม เป็นเรื่องส่วนรวมร่วมกันของมนุษย์และสรรพสิ่ง (the COMMON) ไม่ได้จำกัดอยู่เพียงเรื่องความสัมพันธ์เฉพาะแต่ของมนุษย์กับมนุษย์เท่านั้น เพราะว่ามนุษย์ไม่ได้เกิดขึ้นและเป็นไปอย่างอิสระโดยไม่เกี่ยวข้องกับสิ่งอื่นใด มนุษย์ก็ไม่ได้เก่งฉกาจเหนือสรรพชีวิตอื่นๆ มนุษย์เป็นสิ่งเล็กๆในระบบธรรมชาติ และก็ยังอยู่ใต้มิติเหนือธรรมชาติอีกมากมายที่มนุษย์ต้องจัดการตัวเองให้มีความสัมพันธ์กับมิติต่างๆเหล่านั้นอย่า…

โบราณคดีชุมชน (ARCHAEOPEN – COMMUNITY ARCHAEOLOGY) เป็นกระบวนการค้นหาความจริง ค้นหาสิ่งที่ดี ค้นสิ่งที่มีประโยชน์ ค้นหาวิธีการที่ดีและวิธีการที่เหมาะสมเพื่อใช้ในการปฏิบัติวัฒนาให้บรรลุถึงเป้าหมายสูงสุดทางวัฒนธรรม สังคม ชุมชน ชาติพันธุ์ คือ เกิดประโยชน์สุข (ABSOLUTE HAPPINESS) ที่หมายถึง การอยู่รอดด้วยการอยู่ร่วมกันอย่างพึ่งพิงสัมพันธ์ของมนุษย์ (MANATURE) กับสรรพสิ่ง สรรพสารในธรรมชาติ (PHYSICALNATURE) และธรรมชาติส่วนที่มีอำนาจเหนือมนุษย์ (SUPPERNATURE)

โบราณคดีชุมชนเป็นกิจกรรมทางวิชาการด้านการพัฒนาที่เน้นการมีส่วนร่วมของผู้ฅนทุกเพศ ทุกวัย ทุกสถานะ ทุกสาขาอาชีพ ที่ถือว่าทุกฅนเป็นส่วนสำคัญและมีศักยภาพในการสร้างสรรค์ รักษา สืบสานประโยชน์สุข

หลักธรรมสำคัญที่เป็นหลักในการทำงานโบราณคดีชุมชน คือ พุทธธรรมของท่านพุทธทาสที่ว่าด้วย โบราณคดีต้องเป็นไปเพื่อความดับทุกข์ (Archaeology towards subduing tukkha) หลักแห่งการพึ่งพิงสัมพันธ์ (Law of Interdependency) และแนวพระราชดำริเศรษฐกิจพอเพียงของในหลวงรัชกาลที่ ๙ (King Bhumibol Theory of Sufficiency Economy)